Jedną z głównych przyczyn niekorzystnych zmian zachodzących w glebie, często prowadzących do ich degradacji jest nadmierna chemizacja środowiska naturalnego przy jednoczesnym zmniejszeniu stosowania nawozów wapniowych. Jak wynika z danych opublikowanych przez Główny Urząd Statystyczny, pod zasiewy roślin uprawianych w 2015 roku firmy chemiczne dostarczyły na rynek krajowy blisko 2400 tys. ton nawozów mineralnych w przeliczeniu na czysty składnik, tj. o około 4% więcej niż w analogicznym, wcześniejszym sezonie wegetacyjnym. Natomiast w roku 2015 zużycie nawozów wapniowych na 1 ha użytków rolnych obniżyło się w stosunku do poprzedniego roku aż o 20% i wyniosło zaledwie 40 kg. Stąd też utrzymujący się bardzo niski poziom nawożenia wapniowego jest niewystarczający w stosunku do skali zakwaszenia polskich gleb. Należy o tym pamiętać, że uprawa roślin zbożowych wymaga dostarczenia wielu składników pokarmowych, w tym również wapnia. Jest to składnik pokarmowy mający istotne znaczenie w kształtowaniu efektów produkcyjnych oraz środowiskowych. Po wprowadzeniu w Polsce, w 2014 roku integrowanej ochrony roślin, nastąpiło poszukiwanie i wdrażanie proekologicznych metod ograniczania negatywnego w skutkach oddziaływania upraw roślin zbożowych, w tym kukurydzy na środowisko glebowe. Na rynku krajowym dostępnych jest bardzo dużo nawozów wapniowych proponowanych przez różne firmy chemiczne, stąd też producent wielkoobszarowy ma dużą możliwości wyboru odpowiedniego dla swojego gospodarstwa nawozu- także jeśli chodzi o nawożenie kukurydzy.
Kukurydza należy do roślin dość wrażliwych na niskie pH gleby oraz towarzyszące temu zwiększone stężenie jonów glinu i manganu. Jest mniej wymagająca niż np. jęczmień czy lucerna, ale wymagania jej są zbliżone do pszenicy ozimej. Dolne wartości pH, przy których kukurydza może jeszcze przyzwoicie plonować to 5,5-5,8; górne natomiast to pH 7,5. Wraz z obniżaniem odczynu zmniejszają się plony ziarna kukurydzy oraz w podobnym stopniu plony zielonej masy. Przy pH 5,5 można spodziewać się obniżki plonów rzędu 15%, zaś przy pH 4,5 spadek plonu kukurydzy sięga aż 40%. Badania UNG w Puławach wykazały, że wapnując glebę bardzo kwaśną, można zwiększyć plon kukurydzy nawet o 60%.
Obecnie najlepiej zagadnienie regulacji odczynu gleby rozwiązuje polski nawóz organiczno-mineralny OrCal®. Ma on właściwości bardzo korzystne dla wzrostu i rozwoju wszystkich grup roślin rolniczych. Dzięki zawartości wapnia w formie aktywnego hydratu (Ca(OH)2) szybko i trwale podnosi odczyn pH gleby (nawet o 1-1,5 jednostki pH w ciągu 2-3 miesięcy). Jest to zatem skuteczne rozwiązanie dla zakwaszonych, lekkich i średnich gleb, nabytych gruntów i dzierżaw, których wartość pH dość często oscyluje ok. poziomu 4,0-4,5 ale także dla gleb lekko kwaśnych w celu precyzyjnej regulacji jej odczynu. Kolejną pozytywną cechą nawozu OrCal® jest zawartość substancji organicznej. Dzięki niej nawóz ten użyźnia glebę, zwiększa udział cennej próchnicy a tym samym poprawia znacząco właściwości sorpcyjne gleby (azot, potas, mikroorganizmy czy woda). Ma to szczególne znaczenie w czasie okresowych suszy, które są częstym i dokuczliwym zjawiskiem w ostatnich latach. Poprzez zawartą w nawozie tzw. organikę, wprowadzamy do gleby azot (w tonie OrCalu ok. 47 kg N), dostarczamy roślinom cennego fosforu w formie łatwo przyswajalnej (ok. 2,5%), a także potasu (ok. 1,3%) i wiele innych cennych makro i mikroelementów pochodzenia zwierzęcego, tak bardzo potrzebnych dla prawidłowego rozwoju roślin i mikroflory glebowej. Mając na uwadze przytoczone powyżej stwierdzenia przeprowadzono pilotażowe badania polowe dotyczące wpływu nawozu organiczno-mineralnego OrCal® na wzrost i rozwój oraz plonowanie kukurydzy. W badaniach porównywano 4 zróżnicowane poziomy nawożenia mineralnego kukurydzy. Były nimi: obiekt kontrolny [(0 kg NPK,) NPK, NPK + 1 t/ha OrCalu, ½ NPK + 1 t/ha OrCalu]. Wykazano, że dynamika początkowego wzrostu kukurydzy wyrażona plonem suchej masy roślin w fazie 6-7 liści była najwyższa na tych obiektach na których zastosowano łączne nawożenie mineralne z OrCal-em, w stosunku do wyłącznego nawożenia NPK (rys. 1). Różnica pomiędzy badanymi obiektami NPK + 1 t/ha OrCalu i ½ NPK + 1 t/ha OrCalu a wyłącznym nawożeniem mineralnym NPK wynosiła odpowiednio: 7,5% i 4,4%. Również podobny wpływ badanych poziomów nawożenia mineralnego potwierdził się w plonie ziarna (rys. 2). Zastosowane łącznie nawożenie mineralne z nawozem organiczno-mineralny OrCal było efektywniejsze w porównaniu do nawożenia NPK. W przeprowadzonym badaniu polowym potwierdzono również korzystny wpływ nawozu OrCal®, który zawiera wapń w formie aktywnego hydratu (Ca(OH)2) na szybsze podnoszenie i regulację pH gleby (rys. 3). Prezentowana w niniejszym opracowaniu uproszczona kalkulacja uprawy kukurydzy stanowi wyłącznie przykład porównania dochodu uzyskanego z różnych wariantów nawożenia mineralnego. Ich celem było stworzenie podstaw do podejmowania ekonomicznych decyzji, a także daleko idących przemyśleń w gospodarstwie wielkoobszarowym dotyczących nawożenia kukurydzy. Prezentowana uproszczona kalkulacja rolnicza służyła wyłącznie do wyliczenia nadwyżki bezpośredniej. Była ona wyliczana jako różnica pomiędzy wartością produkcji (plon ziarna) a kosztami bezpośrednimi poniesionymi na wyprodukowanie tego plonu (koszt nawozów). Analizując zamieszczone w tabeli 1 dane należy traktować jako bardzo uproszczone, ponieważ uwzględniają one z kosztów bezpośrednich wyłącznie koszt jakie stanowią nawozy mineralne (tab. 1). Wynika z nich jednoznacznie, że zastosowanie połowy dawki nawożenia mineralnego NPK w połączeniu z 1 toną OrCalu daje w porównaniu do wyłącznego nawożenia NPK wzrost nadwyżki bezpośredniej z 1 ha uprawy kukurydzy w wielkości prawie 83 zł/ha (tab.1). Z badań tych jednoznacznie wynika, że stosowanie OrCalu w uprawie kukurydzy zwiększa opłacalność uprawy tego gatunku ograniczając jednocześnie eutrofizację środowiska naturalnego biogenami.Nawóz organiczno-mineralny OrCal® odnosi coraz to większe sukcesy na rynku Polskim, jak i światowym. Zapewne dlatego, że jest rozwiązaniem łączącym kilka najistotniejszych problemów jednocześnie, których efekty jego działania są szybko zauważane przez producentów wielkoobszarowych. Regulacja odczynu gleby, wyraźna poprawa jej struktury, możliwość ograniczenia mineralnego nawożenia kukurydzy NPK przekładają się na zwiększenie opłacalności uprawy. Ze względu na fakt że, stosowanie OrCalu w uprawie kukurydzy okazało się skuteczne, w Katedrze Agronomii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu podjęto również badania polowe dotyczące stosowania tego nawozu w uprawie rzepaku ozimego. Wyniki z tego doświadczenia zostaną opublikowane w późniejszym numerze Przedsiębiorcy Rolnego. Nawozy OrCal® to trafiony wybór, jeśli chodzi o nawożenie kukurydzy!
Tabela 1. Uproszczona kalkulacja uprawy 1 ha kukurydzy na ziarno uwzględniająca wyłącznie koszty bezpośrednie mineralnego nawożenia kukurydzy
(dane cen nawozu i kukurydzy ODR Sielinko, wrzesień 2017)
Rodzaj nawozu | Dawka | Cena zł/j. m | Wartość zł/ha | NPK zł/ha | NPK + 1 t OrCal zł/ha | ½ NPK + 1 t OrCal zł/ha |
---|---|---|---|---|---|---|
Mocznik | 150 kg | 3,00 | 450 | 450 | 450 | 225 |
Superfosfat wzbogacony | 100 kg | 3,55 | 355 | 355 | 355 | 177,5 |
Sól potasowa | 140 kg | 2,43 | 340,2 | 340,2 | 340,2 | 170,1 |
Suma nawożenia mineralnego (A) | – | – | – | 1145,2 | 1145,2 + 700 | 572,6 + 700 |
Przychód – plon ziarna (B) | – | – | – | 6391 | 6706 | 6601 |
Nadwyżka bezpośrednia (B-A) | – | – | – | 5245,8 a) | 4860,8 b) | 5328,4 c) |
Różnica | – | – | – | – | – 385 zł/ha b-a) | + 82,6 zł/ha c-a) |